Feminist terapi nedir? Ruh sağlığında toplumsal cinsiyetin rolü

FEMİNİST TERAPİ NEDİR?

Feminist terapi, toplumsal cinsiyet temelli sorunlara odaklanan bir psikoterapi türüdür. Özellikle kadınların maruz kaldığı önyargılar, ayrımcılık ve diğer psikolojik stres kaynaklarını ele alır.

1960’lı yıllarda, erkek egemen psikoloji anlayışına tepki olarak doğan feminist terapinin amacı, kadınların cinsiyetçilikten uzak bir terapötik ortamda destek alabilmesini sağlamaktır.

Toplumsal faktörleri göz önünde bulunduran bu terapi türü, bireyin kendi karar ve sorumluluklarını da önemser. Başlangıçta sadece kadınlara yönelik olsa da, zamanla tüm cinsiyet kimliklerine açık bir terapi türüne dönüşmüştür.

FEMİNİST TERAPİNİN TÜRLERİ

Verywell Mind'da yer alan habere göre, feminist terapide dört temel yaklaşım bulunur:

Liberal Feminizm: Kadınların toplumun dayattığı sınırlamaları aşarak, kişisel güç kazanmalarını hedefler. 

Kültürel Feminizm: Kadınsı değerlerin (örneğin şefkat ve duyarlılık) yüceltilmesini savunur. Toplumun cinsiyet farklılıklarını vurgulayıp kadınların güçlü yönlerini görmezden gelmesini eleştirir.

Radikal Feminizm: Toplumsal baskıların, özellikle ataerkil düzenin kadınlar üzerindeki etkilerine odaklanır. Terapinin politik bir araç olduğuna inanılır.

Sosyalist Feminizm: Toplumsal kurumların dönüştürülmesini hedefler. Cinsiyetle birlikte ırk, sınıf, cinsel yönelim ve din gibi kesişen kimliklere dair baskıları da analiz eder.

FEMİNİST TERAPİDE KULLANILAN YÖNTEMLER

Feminist terapi, yapılandırılmış veya standart bir terapi türü değildir. Bu nedenle uygulamada katı kurallar bulunmaz. Terapi sürecinde danışan, kendi hayatının uzmanı olarak görülür.

Feminist terapide kullanılan bazı yöntemler şunlardır:

Bibliyoterapi: Toplumsal cinsiyet eşitsizliği, toplumsal roller ve güç dengesizlikleri gibi konular üzerine okuma önerileri sunulur.

Belirtiyi iletişim olarak görme: Tanı koymaktan ziyade belirtilerin toplumsal yapılarla ilişkisi analiz edilir. Örneğin iş performansı kaygısı, ataerkil toplum normlarıyla ilişkilendirilebilir.

Güç analizi: Cinsiyetler arası güç farkları incelenir. Bu, bireyin tüm sorunlarının topluma atfedilmesi değil, sistemsel etkilerin anlaşılması için yapılır.

Atılganlık eğitimi: Kişinin çeşitli ilişkilerde haklarını öğrenmesini ve güvenli ortamlarda kendini ifade edebilmesini destekler.

Yeniden çerçeveleme (Reframing): Sorunlara bireysel düzeyde değil, toplumsal ve yerel bağlamlarda bakarak yeni bir perspektif kazandırılır.

FEMİNİST TERAPİ HANGİ KONULARDA YARDIMCI OLUR?

Feminist terapi, özellikle şu alanlarda etkili olabilir:

• Kompleks travmalar ve travma sonrası stres bozukluğu 
• Ciddi ruhsal rahatsızlıklar (şizofreni, bipolar bozukluk, kişilik bozuklukları vb.)
• Sosyoekonomik problemler
• Yaşam evresi sorunları
• Cinsel yönelimle ilgili meseleler
• Fiziksel engeller

FEMİNİST TERAPİNİN YARARLARI

Feminist terapi, tanı koymaya odaklı sistemleri sorgular. Bu yaklaşım, patolojiyi bireyde değil, içinde yaşanılan toplumsal çevrede arar. Bu nedenle faydaları diğer terapi türlerinden farklılık gösterir. Bireyin güçlenmesi, farkındalık kazanması ve daha bağımsız bir yaşam sürmesi gibi çıktılar ön plandadır.

Feminist terapi uzun süredir uygulanıyor olsa da, protokole bağlı olmaması nedeniyle etkinliği üzerine çok fazla bilimsel araştırma bulunmamaktadır.